Jacek Sierpiński

Partia KORWiN ogłosiła swój program – „Dumna bogata Polska”. Dla wielu może być on zaskoczeniem – jako że w pewnych kwestiach rozmija się on dość mocno z dotychczasowymi wypowiedziami jej lidera Janusza Korwin-Mikkego oraz tematami uwypuklanymi w jej kampanii wyborczej. I tak zamiast postulowania sojuszu z Rosją mamy akceptację członkostwa Polski w NATO i postulat wspierania jego zdolności do szybkiego reagowania, a nawet pomysł rozszerzenia NATO na Szwecję, Finlandię i Mołdawię. Zamiast oskarżania Niemiec o pretensje terytorialne – postulat stałej współpracy wojskowej z tym państwem. Zamiast postulowania zniszczenia Unii Europejskiej – czym JKM kończy prawie każde swoje wystąpienie w Parlamencie Europejskim – a nawet jej opuszczenia przez Polskę jest jedynie postulat odstąpienia od Traktatu Lizbońskiego i przebudowy bazy traktatowej UE oraz poparcie dla odbiurokratyzowania Unii. Pojawia się nawet pomysł finansowania przez UE sił zbrojnych państw biorących na siebie ciężar ochrony zewnętrznych granic Unii (czyli m. in. Polski). Zupełnie pominięta jest, dotychczas centralna w kampanii wyborczej, kwestia imigracji oraz „kwot imigrantów” ustalanych dla Polski przez UE.
Jeżeli chodzi o sprawy ustrojowe, to wbrew linii prezentowanej przed wyborami prezydenckimi oraz referendum 6 września KORWiN wyraźnie opowiada się za ordynacją wyborczą opartą o jednomandatowe okręgi wyborcze. Mają one obowiązywać zarówno w Sejmie (którego kompetencje mają być ograniczone do uchwalania podatków i w pewnym zakresie kontroli władzy wykonawczej), jak i w Senacie (który ma być najważniejszym organem stanowiącym ustawy). W przypadku Senatu wprawdzie każdy okręg wyborczy (ziemię) ma reprezentować dwóch senatorów, ale każdy z nich ma być wybierany na swoją sześcioletnią kadencję w odrębnych wyborach (wybory mają odbywać się co 3 lata). W przypadku Sejmu w programie zaznaczone jest, że posłowie mają być wybierani w okręgach jednomandatowych „w systemie pojedynczego głosu przechodniego (STV)”, takie sformułowanie świadczy jednak o niekompetencji osób piszących program – STV to ordynacja proporcjonalna możliwa do wprowadzenia w życie jedynie w okręgach wielomandatowych. Najprawdopodobniej autorom programu chodzi o ordynację jednomandatową z „głosem alternatywnym” (AV) obowiązującą np. w Australii.
Wpisanie do programu postulatów sprzecznych z dotychczasową linią lidera (wspieranie i rozszerzanie NATO, JOW) lub łagodniejszych (przebudowa i odbiurokratyzowanie UE zamiast jej zniszczenia lub wystąpienia z niej) oraz przemilczenie kwestii mocno podnoszonych w kampanii wyborczej (imigranci) może świadczyć o chęci przypodobania się innemu elektoratowi niż ten, do którego do tej pory kierowany był głównie przekaz. Z treści tych postulatów można wywnioskować, że chodzi o wyborców nastawionych mniej nacjonalistycznie, bardziej prozachodnio, nieco mniej antyunijnie i bardziej obywatelsko (JOW) – w stronę tych ostatnich idą też postulaty wybierania sędziów i prokuratorów gminnych w wyborach (tego nie ma w programie poprzedniej partii JKM, czyli Kongresu Nowej Prawicy). Pokrywa się to mniej więcej z dużą częścią elektoratu Pawła Kukiza w wyborach prezydenckich, którą politolog Rafał Chwedoruk nazwał „elektoratem libertariańskim” – antyestablishmentowym, prorynkowym i niezainteresowanym sporami kulturowymi (niekoniecznie muszą być to oczywiście libertarianie sensu stricto, choć mogą), a która obecnie może wahać się między Kukiz’15, Nowoczesną lub niepójściem na wybory. Na chęć pozyskania tego elektoratu może wskazywać też brak w programie sprzeciwu wobec zrównania małżeństw z innymi związkami „seksualnymi i semi-seksualnymi”, który obecny jest w programie KNP.
Z drugiej strony, ukłon w stronę elektoratu libertarian i antyestablishmentowych liberałów jest nie do końca konsekwentny. Pojawia się postulat ochrony życia od poczęcia do naturalnej śmierci (wyłączywszy karę śmierci), którego w programie KNP nie ma, a który musi odrzucić od KORWiN osoby akceptujące w jakimkolwiek zakresie aborcję i eutanazję. W porównaniu z programem KNP brak też postulatów wskazujących na chęć zakończenia prohibicji narkotyków i represjonowania osób zażywających narkotyki, pojawia się natomiast dążenie do usunięcia z kodeksu karnego instytucji znikomej szkodliwości społecznej czynu, co przy dzisiejszym stanie prawnym oznacza zabranie prokuratorom i sędziom możliwości umorzenia postępowania o posiadanie niewielkiej ilości narkotyku na własny użytek. Ten ostatni postulat jest też ogólnie postulatem antyobywatelskim, stawiając sztywną literę prawa ponad interpretacją jego ducha przez wybranych sędziów i prokuratorów.
Wątpliwości z punkt widzenia elektoratu proobywatelskiego budzi też niekonsekwencja w postulacie zakazu łączenia stanowisk we władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Najwyższy organ władzy wykonawczej – Prezydent – ma mieć bardzo silny wpływ na ustawodawstwo, poprzez powoływanie członków Rady Stanu wstępnie zatwierdzającej projekty ustaw oraz bardzo silne weto wobec uchwalonych ustaw (obalane większością co najmniej 4/5 składu Senatu), a także powoływać 1/3 składu Sądu Najwyższego oraz sędziów sądów kapturowych (dyscyplinarnych orzekających w sprawach o korupcję sędziów).
Brak też szczegółowych postulatów dotyczących wolności słowa oraz wolności osobistej (do pewnego stopnia obecnych w programie KNP). Jest jedynie ogólna wzmianka o umieszczeniu w Konstytucji zapisu, że prawo sprzeczne z zasadą „Chcącemu nie dzieje się krzywda” nie obowiązuje. Jednak autorzy programu KORWiN najprawdopodobniej rozumieją tę zasadę – w ślad za swoim liderem – błędnie. Ta stara rzymska zasada jest już stosowana w polskim prawie (choć nie jest wpisana do Konstytucji) i oznacza, że nie są uprawnione roszczenia o naprawę szkody powstałej wskutek świadomego podjęcia ryzyka przez poszkodowanego – a nie, że nie wolno zakazywać ludziom postępowania narażającego jedynie ich samych na ryzyko szkody (jak zdaje się to rozumieć Janusz Korwin-Mikke: np. niezapinania pasów w samochodzie, zażywania narkotyków, nieoszczędzania na starość, nieubezpieczania się od choroby itd.). Takie sformułowanie z jednej strony osłabia wolnościowy przekaz, z drugiej zaś naraża na niezrozumienie i stwarza możliwość różnego interpretowania tego punktu programu.
W programie KORWiN widać też chęć urealnienia postulatów dotyczących gospodarki i reformy finansów państwa, krytykowanych dotąd jako nierealistyczne i populistyczne. Przy zachowaniu radykalnych postulatów docelowych pojawiają się propozycje szeregu rozwiązań przejściowych w różnych dziedzinach, takie jak rozszerzony w stosunku do obecnej subwencji „bon oświatowy” w edukacji (dopóki państwo będzie finansowało działalność edukacyjną), oparcie finansowania studiów na systemie kredytów, czy nawet – dość zaskakujące z punktu widzenia libertarianina – rozszerzenie finansowania świadczeń zdrowotnych ze środków publicznych na wszystkich włącznie z osobami niezatrudnionymi i niezarejestrowanymi jako bezrobotni (czyli np. na tych, którzy nie chcą podjąć pracy). Niemiłą dla libertarianina niespodzianką jest uznanie, że „kluczowe strategiczne przedsiębiorstwa związane z infrastrukturą” powinny pozostać w rękach państwa nawet docelowo. W porównaniu z programem KNP i dotychczasowymi hasłami autorzy programu KORWiN podejmują także próbę dokładniejszego opisania postulatów dotyczących reformy podatków i finansów państwa.
Niestety jest to najsłabszy punkt tego programu. Z jednej strony przyjmuje się likwidację podatków dochodowych (zarówno PIT, jak i CIT), likwidację ZUS i KRUS z finansowaniem emerytur z ogółu podatków, a także zmniejszenie do minimalnego poziomu stawek akcyzy i docelowo także VAT (15%). Oznacza to zmniejszenie dochodów publicznych o ponad 230 mld zł (przyjmując dane z 2014 r.), jeśli uwzględnić tylko składki na ZUS i KRUS oraz podatki dochodowe. Jednocześnie zakłada się „stopniową i konsekwentną obniżkę wydatków publicznych do co najwyżej 1/3 PKB”, co oznacza (przyjmując dane z 2014 r.) zmniejszenie ich o niecałe 60 mld zł (w 2014 r. była to mniej więcej wysokość deficytu finansów publicznych) 135-150 mld zł. [EDIT: Mateusz Benedyk z Instytutu Misesa zwrócił uwagę na błąd wynikły z przeliczenia PKB po niewłaściwym kursie dolara]. Jedynym sposobem, by przy takiej wysokości obniżki wydatków publicznych (która nawet nie jest założona jako natychmiastowa) zlikwidować wymienione wyżej podatki i jednocześnie dotrzymać obietnicy zmniejszenia długu publicznego („tempo obniżki wydatków powinno być dużo szybsze niż dochodów”) jest zapewnienie innego źródła dochodów państwa. Autorzy programu KORWiN jednak tego źródła nie wskazują (proponują jedynie dodatkowy podatek od kopalin, który raczej takiego dochodu nie przyniesie; nierealne jest też liczenie na nagły wzrost w takiej skali przychodu z podatków pośrednich wskutek ożywienia gospodarczego – PKB musiałoby wzrosnąć tu o mniej więcej 50% 40%). Trzeba więc dojść do wniosku, że program ten jest w tym zakresie nierealny – do spełnienia obietnic likwidacji podatków dochodowych i składek na ubezpieczenie społeczne i jednoczesnego zmniejszenia długu publicznego bez wprowadzania lub zwiększania innych podatków wymagane są cięcia w wydatkach publicznych znacznie bardziej radykalne niż to, co się w nim postuluje. Należy przy tym pamiętać, że KORWiN postuluje zwiększenie o połowę – a więc o dodatkowe ok. 20 mld zł – wydatków na obronność. Cięcia innych wydatków musiałyby wynieść więc przynajmniej ćwierć biliona złotych.
Podsumowując – program KORWiN jest, w stosunku do dotychczasowych wypowiedzi liderów tej partii (zwłaszcza Janusza Korwin-Mikkego) krokiem w stronę rozsądku, nadal jednak pozostaje nierealistyczny.

W rocznicę uchwalenia konstytucji 3 Maja na stronie Janusza Korwin-Mikkego ukazał się projekt nowej polskiej konstytucji, przewidzianej do wejścia w życie na rok 2025 („w millenium koronacji Bolesława Chrobrego”). A w zasadzie jej fragmentu, bo opublikowany tekst nie zawiera artykułów dotyczących organizacji i kompetencji większości organów państwa. Zawiera natomiast artykuły gwarantujące wolności i prawa. Można było się spodziewać, że kandydat na prezydenta RP określany często mianem wolnościowego, a nawet libertariańskiego położy na nie szczególny nacisk. Okazuje się jednak, że konstytucyjne gwarancje wolności proponowane przez JKM w wielu sferach są ograniczone, a nawet słabsze od tych gwarantowanych obecną konstytucją.
Przede wszystkim rzuca się w oczy to, że większość gwarancji wolności i praw dotyczy jedynie obywateli, co nadaje projektowi rys skrajnie nacjonalistyczny. Tylko obywatelom zapewniana jest ochrona życia (art. 17), zakaz pozbawiania wolności bez orzeczenia sądu (art. 28), prawo do zrzeszania się (art. 30), do wyrażania własnego zdania lub poglądów (art. 31), praktykowania religii (art. 32), do rozpatrzenia sprawy przez niezależny i bezstronny sąd (art. 37) oraz równość wobec prawa (art. 36). Inaczej mówiąc, nie-obywatele – cudzoziemcy i bezpaństwowcy – mają być w państwie JKM pariasami, którym można zakazać nie tylko zrzeszania się, wyrażania swoich poglądów czy praktykowania religii, ale także np. uwięzić decyzją urzędnika lub nawet pozbawić życia, o ile tylko pozwoli na to prawo niższego rzędu, np. ustawa (przy czym brak w projekcie zasady, że ratyfikowane umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed ustawami, a więc takich osób nie musiałyby chronić nawet podpisane przez RP konwencje, nie mówiąc o tym, że konwencja zawsze mogłaby być wypowiedziana w ustawowym trybie przez Prezydenta, zgodnie z art. 23). Jest to tym bardziej niepokojące, że projekt konstytucji JKM ustanawia bardziej rygorystyczne niż obecnie zasady dotyczące obywatelstwa – ma się je automatycznie tracić wskutek przyjęcia obywatelstwa innego państwa lub skazania orzeczeniem sądu na karę utraty obywatelstwa (art. 13). Można sobie wyobrazić sytuację, że kara utraty obywatelstwa będzie mogła – albo musiała! – być orzekana nawet za drobne przestępstwa, wykroczenia czy np. niezapłacenie podatku. Albo, dajmy na to, za „bunt” przejawiający się udziałem w zgromadzeniu, na którą urzędnik nie wydał pozwolenia (tak – projekt konstytucji JKM nie przewiduje takiego konstytucyjnego prawa, jak wolność zgromadzeń). Po czym taki nie-obywatel dostawałby bezterminowe skierowanie do np. obozu pracy. A do cudzoziemców nielegalnie przekraczających granicę lub nielegalnie pozostających na terytorium Polski można będzie po prostu strzelać bez ostrzeżenia, o ile ustawa na to pozwoli.
Konstytucyjne gwarancje własności (art. 34) i swobody umów (art. 29) obejmują nie tylko obywateli. O ile jednak swoboda umów chroniona ma być bardziej niż obecnie (m. in. ma być zakaz podważania woli testatora), o tyle gwarancja własności pozostaje tak samo słaba jak dotychczas. Nadal będzie można pozbawić kogoś własności lub ograniczyć mu ją w związku z koniecznością realizacji celów Państwa, choć za wynagrodzeniem szkody (art. 34) i – co jest plusem – jedynie decyzją sądu, a nie urzędnika. Co więcej, można nawet powiedzieć, że w obecnej konstytucji ta gwarancja jest pod pewnym względem nieco mocniejsza, bo istnieje art. 31 ust. 3 przewidujący zamknięty katalog powodów, dla których konstytucyjne wolności i prawa mogą być ograniczane, a także istnieje w art. 64 zakaz naruszania „istoty własności”. Ponadto projekt konstytucji JKM nie zawiera zastrzeżenia, że własność (jak i inne konstytucyjne wolności i prawa) może być ograniczona tylko w drodze ustawy, a więc możliwa jest sytuacja, że sąd będzie orzekał przepadek mienia prywatnego na „cele Państwa” na podstawie np. dekretu Prezydenta lub rozporządzenia, a nawet aktu prawa miejscowego.
Co do wolności i praw gwarantowanych obywatelom, to uderza wspomniany wyżej brak gwarancji wolności zgromadzeń. W związku z tym będzie możliwe ograniczenie wolności zgromadzeń (całkowite ich zakazanie lub uzależnienie od zezwolenia sądu albo, jak w PRL, urzędnika) nie tylko na terenie publicznym, ale nawet do pewnego stopnia na terenie prywatnym (wszak ograniczenie własności może być związane z „koniecznością realizacji celów Państwa”) i znowu – nie tylko na podstawie ustawy, ale i aktów niższego rzędu (na podstawie których w przypadku zgromadzeń odbywających się na terenie prywatnym będzie orzekał sąd). Brak również zakazu tortur (wprawdzie w konstytucji amerykańskiej również go nie ma) oraz gwarancji nietykalności osobistej – co daje furtkę do bezkarnego bicia i torturowania ludzi, nawet obywateli, przez policję, służbę bezpieczeństwa, straż miejską, służbę więzienną czy personel placówek psychiatrycznych. Niepokoi też brak gwarancji nienaruszalności mieszkania, choć można próbować wyprowadzać ją z zakazu pozbawiania i ograniczania własności bez orzeczenia sądu. Jednak nie każdy jest właścicielem mieszkania, w którym mieszka.
Brak gwarancji swobody poruszania się po terytorium Polski oraz zakazu deportacji. Oznacza to, że obywatelowi (nie mówiąc o nie-obywatelu) można będzie ograniczyć, i to nawet decyzją urzędnika (jeżeli ustawa na to pozwoli) lub aktem prawa miejscowego swobodę przemieszczania się po kraju, wprowadzając np. system paszportów wewnętrznych znany z ZSRR lub Chin, przepustki na wyjazd do innego miasta lub województwa (znane z czasów stanu wojennego) albo godzinę policyjną. Oczywiście bez potrzeby wprowadzania stanu wyjątkowego czy wojennego. Obywatela polskiego będzie można też deportować – jeśli zezwoli na to ustawa lub akt niższego rzędu, a jakieś inne państwo zgodzi się go przyjąć – choć już jego ekstradycja będzie zakazana (art. 40).
Brak gwarancji wolności wyboru i wykonywania zawodu, a także wolności działalności gospodarczej, co umożliwia wprowadzenie dowolnych prawnych ograniczeń dostępu do rozmaitych zawodów, bez możliwości złożenia na to skargi konstytucyjnej. Gwarancja wolności zawierania umów niewiele tu pomaga, ponieważ nie chroni umów stanowiących czyn zabroniony przez ustawę przez groźbę kary. Odpadnie wprawdzie chyba możliwość nałożenia obowiązku pracy w drodze ustawy, na co zezwala obecna konstytucja, bo jest to ograniczenie wolności, zakazane w art. 28 projektu konstytucji JKM. Choć… artykuł ten mówi jedynie o pozbawieniu wolności, a nie jej ograniczeniu, więc niewykluczone, że prawnicy wypracują interpretację, że obowiązek pracy, przymusowa służba wojskowa czy obowiązek nauki są jednak z tą konstytucją zgodne.
Prawo do zrzeszania się i prawo do wyrażania swojego zdania oraz poglądów (w tym publicznie, „jeśli ich forma lub treść nie uraża powszechnie przyjętych obyczajów”) jest w projekcie konstytucji JKM gwarantowane obywatelom, bez możliwości jego ograniczania przez ustawę, co w przypadku obywateli rozszerza gwarancje tych praw. Jednak warto zauważyć, że brakuje już gwarancji wolności pozyskiwania i rozpowszechniania informacji – tak więc państwo będzie mogło ograniczyć dostęp do takich informacji, do jakich chce, np. nakazując blokadę dostawcom Internetu lub zakazując wydawania określonych książek, tytułów prasowych lub emisji programów telewizyjnych czy audycji radiowych (realizacja celów Państwa jest wystarczającą przesłanką do ograniczenia własności). Możliwe jest też np. wprowadzenie całkowitego zakazu rozpowszechniania pornografii czy treści erotycznych, albo treści przedstawiających przemoc (np. brutalnych gier komputerowych). Współgra z tym brak zakazu cenzury prewencyjnej – w świetle konstytucji JKM całkowicie możliwa jest reaktywacja Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk.
Projekt konstytucji JKM nadaje rangę konstytucyjną pojęciu władzy rodzicielskiej i opiekuńczej, aczkolwiek nie określa szczegółowo jej zakresu. Z jednej strony, jak się wydaje, może zmniejszyć to ingerencję urzędników w rodzinę, prowadząc do uznania, że np. odebranie dziecka rodzicom bez ograniczenia ich władzy rodzicielskiej jest niekonstytucyjne. Z drugiej strony, przy braku konstytucyjnych gwarancji nietykalności osobistej i zakazu tortur możliwe jest otwarcie furtki do bezkarnego znęcania się rodziców lub opiekunów nad dziećmi (pod warunkiem nienarażenia ich na utratę życia), bo wszelkie ustawowe zakazy fizycznego znęcania się nad dzieckiem mogą być uznane za sprzeczne z konstytucją (jako że ingerują we władzę rodzicielską lub opiekuńczą).  Szczególnie niepokojący jest art. 32 ust. 2, dopuszczający zmuszenie osoby poniżej 15 lat, pozostającej pod władzą rodzicielską lub opiekuńczą, do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych (z którego można wywnioskować pośrednio, że w zakres władzy rodzicielskiej i opiekuńczej wchodzi władza przymuszania). Oznacza to, że rodzice lub opiekunowie będą mogli przymuszać dzieci poniżej 15 lat do udziału w takich czynnościach w dowolny sposób, który nie narusza ich konstytucyjnych wolności i praw, czyli w praktyce nie zagraża ich życiu ani nie pozbawia ich wolności (w przypadku obywateli, bo nie-obywatelom konstytucyjna ochrona życia i wolności w tym projekcie konstytucji – przypominam – nie przysługuje). Bicie i torturowanie będzie w tym przypadku już legalne, tak samo zabicie dziecka nieposiadającego obywatelstwa (ukłon w stronę fanatycznych wyznawców islamu?), a próba ograniczenia tego aktami prawnymi niższego rzędu będzie niekonstytucyjna. No chyba że prawnicy wymyślą tu jakąś karkołomną interpretację…
„Korwinowski” projekt konstytucji ma, jak się wydaje, zamiar chronić życie od momentu poczęcia (art. 17 ust. 1), co oznaczałoby całkowity bezwzględny zakaz aborcji (jak to jest obecnie w Paragwaju, Dominikanie czy Nikaragui) oraz in vitro. Oznaczałoby, bo ograniczenie konstytucyjnej ochrony życia jedynie do obywateli powoduje, że życie zarodka ani płodu nie jest w tym projekcie chronione na poziomie konstytucyjnym w ogóle – jako że obywatelstwo nabywa się dopiero przez urodzenie (art. 12). Oczywiście dzieci nie-obywateli, a może też par, w którym jedynie jedno z rodziców jest obywatelem polskim nie mają konstytucyjnej ochrony życia – jak wszyscy nie-obywatele – również i po urodzeniu.
Wyjątkiem od zasady ochrony życia obywateli „do naturalnej śmierci” jest kara śmierci, która w czasie pokoju może być wymierzona obywatelowi wyłącznie za zabójstwo z winy umyślnej (art. 17 ust. 2). Wydaje się, że zamysłem było tu umożliwienie wymierzania kary śmierci również podczas wojny (w końcu JKM krytykował Bronisława Komorowskiego za podpisanie protokołu do konwencji praw człowieka zakazującego stosowania kary śmierci podczas wojny) i to za większą liczbę przestępstw, jednak artykuł 17 sformułowany jest tak, że wyjątek od zasady ochrony życia do „naturalnej śmierci” czyni jedynie dla kary śmierci w czasie pokoju – co oznacza, że w czasie wojny kara śmierci będzie zakazana bezwzględnie…
Te dwie powyższe niekonsekwencje wskazują, że projekt konstytucji zamieszczony na stronie JKM jest po prostu niedopracowany. Podejrzewam, że i większość pozostałych wymienionych tu kontrowersyjnych zapisów wynika nie z celowego zamysłu Janusza Korwin-Mikkego czy jego współpracowników, ale też jest wynikiem niedbałości czy nieprzemyślenia konsekwencji takich zapisów. Pozostaje życzyć ich poprawienia w duchu wolnościowym.

Wśród historycznych argumentów wysuwanych przeciwko demokracji często wysuwane są dwa: o Hitlerze wybranym w demokratycznych wyborach oraz o Jezusie, którego tłum nie chciał uwolnić w przeciwieństwie do Barabasza.
Jednak tak naprawdę, jeżeli się zastanowić, nie są to argumenty przeciwko głównie demokracji.
Hitler rzeczywiście został mianowany kanclerzem przez demokratycznie wybranego prezydenta po tym, jak jego partia uzyskała najlepszy wynik w wyborach do Reichstagu, choć nie zdobyła absolutnej większości. W kolejnych wyborach, już za urzędowania Hitlera na stanowisku kanclerza, naziści zdobyli jeszcze więcej głosów, co umożliwiło im w porozumieniu z innymi partiami przeforsować konstytucyjną ustawę o nadzwyczajnych pełnomocnictwach dla rządu, oznaczającą faktycznie koniec demokracji. Władza prawodawcza, rozciągająca się nawet na prawo wydawania dekretów sprzecznych z konstytucją, została przekazana w ręce rządu, a w praktyce samego Hitlera. Do końca III Rzeszy nie odbyły się już żadne wybory, a rola Reichstagu ograniczyła się co najwyżej (w czterech przypadkach, w tym osławionych ustaw norymberskich) tylko do formalnego przyklepywania propozycji Hitlera.
Można więc zauważyć, że prawie wszystkie zbrodnie reżimu nazistowskiego zostały popełnione wtedy, gdy demokracja w Niemczech już nie istniała, a Hitler był dyktatorem – Führerem. Tryb dojścia Hitlera do władzy jest argumentem jedynie za tym, że system demokratyczny nie jest odporny na samozniszczenie przez użycie własnych procedur i nie chroni przed legalnym dojściem do władzy dyktatora. Nie jest natomiast argumentem za jakąś szczególną zbrodniczością demokracji, ani tym bardziej za tym, że dyktatura jest lepszym ustrojem.
Można też zwrócić uwagę na to, że osiągnięcie dyktatorskiej władzy przez Hitlera metodami demokracji parlamentarnej było raczej wyjątkiem. Większość dyktatorów – w tym równie, a może bardziej zbrodniczych niż Hitler: Lenin, Stalin, Mao, Kim Ir Sen, Pol Pot – dochodziła do władzy metodami bynajmniej nie demokratycznymi.
Co do Jezusa, to jego skazanie na śmierć, jeżeli opierać się na przekazie biblijnym, nastąpiło w wyniku decyzji cesarskiego urzędnika – Piłata. Zgodnie z tym, co można przeczytać w Ewangelii Św. Jana, Piłat podjął taką decyzję po tym, jak kapłani żydowscy postraszyli go donosem do cesarza („Jeżeli Go uwolnisz, nie jesteś przyjacielem Cezara”). Piłat nie miał obowiązku kierować się głosem tłumu, miał pełną władzę uniewinnić Jezusa i – wg Ewangelii Św. Jana – usiłował to zrobić. Jednak tego ostatecznie nie zrobił, bojąc się monarszej niełaski.
Zawiódł więc przede wszystkim wymiar sprawiedliwości monarchii i to z przyczyn wyraźnie związanych z tym ustrojem. Cesarz racjonalnie bał się nielojalności i spisków mogących zagrozić mu utratą władzy, a jego urzędnik – Piłat – o tym doskonale wiedział i dlatego był podatny na szantaż. Próba odwołania się do „głosu ludu” była w oczywisty sposób szukaniem pretekstu, który pozwoliłby Piłatowi usprawiedliwić przed cesarzem uwolnienie Jezusa. Jednak „lud”, podburzony przez swoich przywódców – kapłanów – wybrał Barabasza. Ostateczna lekcja wypływająca z tej biblijnej historii jest taka, że sprawiedliwości nie można automatycznie oczekiwać ani od arystokracji (kapłani), ani od monarchii, ani od demokracji: wyroki tak monarszych urzędników, jak i starszyzny czy ludu mogą okazać się niesprawiedliwe. Historia Jezusa nie pokazuje jednak jakiejś szczególnej niesprawiedliwości demokracji w porównaniu z arystokracją czy monarchią.

Z pewnym opóźnieniem dowiedziałem się (jakoś mi to wcześniej umknęło), że Cato Institute, amerykański think-tank kojarzony z libertarianizmem, przyznał doroczną nagrodę im. Miltona Friedmana za Promowanie Wolności (Milton Friedman Prize for Advancing Liberty) w wysokości 250000 dolarów Leszkowi Balcerowiczowi. „Jego zasługi w promowaniu wolności i wolnego rynku w Europie Wschodniej są nie do przecenienia” – powiedział dyrektor generalny Cato, John Allison. W notce o przyznaniu nagrody na stronie Cato Institute można przeczytać też, że Balcerowicz „wprowadził zdrowe fiskalne i monetarne środki mające na celu zrównoważenie budżetu i zakończenie hiperinflacji”.
W tym momencie można wspomnieć, że wśród tych „zdrowych fiskalnych i monetarnych środków” były m. in.:
– ustawa o uporządkowaniu stosunków kredytowych, ingerująca w już zawarte umowy kredytowe poprzez umożliwienie bankom wprowadzenia zmiennych stawek oprocentowania zamiast stałych (w istocie było to zdjęcie z banków ryzyka związanego z inflacją i przerzucenie go na kredytobiorców) – wskutek czego wielu kredytobiorców (np. rolników) zostało zmuszonych do spłacania nieprzewidzianych odsetek i wpędzonych w pułapkę kredytową;
– ustawa o podatku od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń blokująca wzrost funduszu płac w przedsiębiorstwach, w tym także prywatnych – wbrew nazwie, podatek płacono również od wzrostu funduszu płac spowodowanego wzrostem zatrudnienia;
– zmiana prawa dewizowego nakazująca podmiotom gospodarczym odsprzedawanie całości (wcześniej dotyczyło to części) wpływów w walutach obcych bankom dewizowym (których właścicielem w owym czasie było państwo) – oczywiście po kursie ustalonym przez prezesa NBP;
– narzucenie i utrzymywanie przez pewien czas sztywnego kursu dolara do złotego, co przy jednoczesnym utrzymywaniu wysokiego oprocentowania depozytów w złotówkach umożliwiło spekulację dolarami.
Jakkolwiek w efekcie (?) rzeczywiście zdławiono hiperinflację, to jednak wymienione wyżej środki trudno uznać za wolnościowe i wolnorynkowe.
Należy dodać, że w czasie, gdy Leszek Balcerowicz był kluczową postacią w rządzie – ministrem finansów i wicepremierem – zaczęto stopniowo wprowadzać ograniczenia wolności działalności gospodarczej wprowadzonej tzw. ustawą Wilczka z 24 grudnia 1988 r. M. in.:
– objęto wymogiem uzyskania koncesji usługi polegające na zarobkowym przewozie i doręczaniu korespondencji pisemnej (zakazując całkowicie takiej działalności w obrocie międzynarodowym), poszukiwanie wód podziemnych, składowanie odpadów we wnętrzu ziemi, hurtowy obrót lekami gotowymi i surowcami farmaceutycznymi przeznaczonymi do produkcji lub sporządzania leków w aptekach oraz artykułami sanitarnymi, wytwarzanie wszelkich materiałów medycznych, przetwórstwo i obrót metalami nieżelaznymi, rozlew i skażanie spirytusu, rozlew wódek oraz dokonywanie przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty;
– umożliwiono utrudnienia w procesie uzyskiwania koncesji (w tym poprzez wymóg złożenia zabezpieczenia majątkowego lub dodatkowych dokumentów oraz możliwość odmowy jej udzielenia ze względu na „zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli” lub uznanie, że „wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej);
– objęto wymogiem zgłoszenia do ewidencji zarobkowy przewóz osób prowadzony osobiście przez osoby fizyczne jako uboczne zajęcie zarobkowe;
– wyjęto spod obowiązywania ustawy i objęto specjalnymi regulacjami prowadzenie zakładów opieki zdrowotnej;
– nakazano odnotowywać wpis do ewidencji działalności gospodarczej w dowodzie osobistym osoby podejmującej tę działalność.
Z punktu widzenia wolności jednostki i wolnego rynku Leszek Balcerowicz jest postacią co najmniej kontrowersyjną. Przyznanie mu nagrody przez Cato Institute stawia pod znakiem zapytania wiarygodność tej instytucji jako orędownika wolności.

Publicysta portalu Lewica24.pl, Piotr Szumlewicz, w swoim ostatnim tekście poświęconym Januszowi Korwin-Mikkemu (zauważonym przez media „głównego nurtu”, np. Tok FM) wypowiedział się na temat libertarianizmu:
„Prymitywny libertarianizm zagościł też do podręczników szkolnych „Podstaw do przedsiębiorczości” czy „Wiedzy o Społeczeństwie”, stanowi przedmiot promowanych przez elity medialne i polityczne wzorców aspiracji. Zgodnie z nimi najbardziej pożądanymi cechami w życiu społecznym są przedsiębiorczość, zdolność do osiągnięcia sukcesu, pogarda wobec słabszych, skrajny indywidualizm. Najbardziej potępianymi ideami są z tej perspektywy egalitaryzm, solidarność, partycypacja, pluralizm, tolerancja, socjalizm w jakiejkolwiek postaci. W polityce społeczno-gospodarczej takie podejście przekłada się na prywatyzację, cięcia socjalne, pogardę dla ludzi biednych i potrzebujących, przyzwolenie na gigantyczne rozwarstwienie dochodowe, lekceważenie dla demokracji i praw dyskryminowanych mniejszości”.
Myślę, że redaktor Szumlewicz, zanim wypowie się na temat libertarianizmu, powinien dowiedzieć się, czym ten libertarianizm tak naprawdę jest. Bo libertarianizm nie jest tożsamy ani z poglądami Janusza Korwin-Mikkego (choć owszem, wiele jego postulatów jest zbieżnych z tym, co głosi JKM), ani ze wzorcami aspiracji promowanymi przez elity medialne i polityczne. Libertarianizm jest, ogólnie rzecz biorąc, filozofią i doktryną polityczną postulującą organizację społeczeństwa na zasadzie dobrowolności – z poszanowaniem przestrzegania wolności każdego człowieka – wolności dysponowania sobą i tym, co w pokojowy sposób nabyła (uczciwie nabytą własnością), o ile nie narusza on przy tym podobnej wolności innego człowieka. Libertarianizm ma wiele nurtów, ale elementem żadnego z nich nie jest pogarda wobec słabszych, biednych i potrzebujących, potępianie solidarności, pluralizmu czy tolerancji, a zwłaszcza lekceważenie czyichkolwiek praw – rozumianych jako prawa do decydowania o sobie i swojej własności – zwłaszcza jeśli ten ktoś jest pod tym względem dyskryminowany. Libertarianizm akceptuje również socjalizm, o ile ten jest dobrowolny – jeden z „ojców” libertarianizmu, Franz Oppenheimer (określający się jako liberalny socjalista!) promował aktywnie idee spółdzielczości i w oparciu o jego idee został w 1911 r. założony istniejący do dziś moszaw Merchavja w północnym Izraelu.
Owszem, zwolennik libertarianizmu – libertarianin – może mieć swoje prywatne poglądy i może np. akurat gardzić słabszymi i biednymi. Jak również może gardzić bogatymi i silnymi. Libertarianin może być w pewnym sensie nietolerancyjny wobec jakichś zachowań (choć nie do tego stopnia, by ich zakazywać, bo to już jest z libertarianizmem sprzeczne – po prostu może je potępiać) – ale wcale nie musi. Może uważać, że wzorem do naśladowania jest przedsiębiorca (działający uczciwie na rynku i nie starający się u polityków o przymusowe utrudnianie życia konkurencji, wywłaszczanie innych ludzi pod jego inwestycje czy zwalnianie od odpowiedzialności za niedotrzymane umowy!), ale może też uważać, że takim wzorem jest np. hipis żyjący w dobrowolnej komunie albo filantrop. Libertarianin może uważać, że wartością jest sukces przejawiający się w dobrobycie materialnym (jednak nie osiągnięty za wszelką cenę!), ale może też uważać, że taką wartością jest spokojne, uczciwe życie, albo pomaganie innym.
Należy jednak pamiętać, że czym innym są prywatne poglądy osoby będącej zwolennikiem libertarianizmu, a czym innym sam libertarianizm. Libertarianizm sam w sobie nie promuje żadnych wzorców zachowań (poza zasadą nieagresji) czy aspiracji. Jest też z zasady wrogi obecnym elitom politycznym (które z punktu widzenia libertarianizmu są antywolnościowe), a w radykalnej wersji nawet wszelkim politycznym elitom jako takim – więc nonsensem jest twierdzić, że obecne elity polityczne promują libertarianizm.
Już w 1969 roku ówczesny wybitny libertarianin, Karl Hess, w swoim słynnym tekście na łamach „Playboya” – „Zmierzch polityki” – zaatakował politykę w ogóle, nazywając ją „pasożytnictwem” i „zinstytucjonalizowanym i ustabilizowanym sposobem, w jaki jedni rościli sobie prawo do życia z produktywności innych”, wzywając do jej eliminacji oraz z sympatią pisząc o możliwości „otwartej rewolucji przeciw samej polityce”. Tenże Karl Hess w innym swoim tekście określił libertarianizm jako ruch rewolucyjny, ludowy i wyzwoleńczy. Libertarianizm nie ma nic wspólnego z politycznymi elitami. Pisanie o libertarianizmie w kontekście krytyki polityka, którego oskarża się (abstrahuję od tego, czy słusznie, bo to odrębna kwestia) o „afirmację przemocy”, popieranie dyktatury wojskowej, przychylne wypowiedzi na temat III Rzeszy, pogardę dla biednych i niepełnosprawnych i akceptowanie gwałtów – oraz uważa się go za „produkt polskich elit politycznych” – jest nadużyciem.

httpv://www.youtube.com/watch?v=B3CSm-vHFu0

Odpowiedziałem na ankietę „Rzeczpospolitej” dla kandydatów do Parlamentu Europejskiego. Moje odpowiedzi można przeczytać tutaj. Lista w okręgu śląskim (przypominam: Komitet Wyborczy Demokracja Bezpośrednia, będę oznaczony jako członek Partii Libertariańskiej) będzie zgłaszana najprawdopodobniej w najbliższy czwartek. A tu moja strona wyborcza (fanpage) na Facebooku.

„Stalinizm był dyktaturą jednostki, d***kracja to dyktatura (tfu!) Większości. Z dwojga złego chyba już wolę Stalina. Był mniej krwiożerczy – i można Mu było przemówić do rozsądku” – stwierdził na swoim blogu pan Janusz Korwin-Mikke.
Przyczyna? Bo mieniący się demokratycznym rząd chce zaostrzenia kar dla pijanych kierowców. Jak widać, zdaniem JKM jest to większa krwiożerczość niż wymordowanie ponad 50 milionów ludzi.
Oczywiście według Pana Janusza jest tak, że rząd robi to dlatego, bo „większość domaga się drastycznego zaostrzenia kar”. A nie, że rząd przy współpracy z sympatyzującymi mass-mediami sam, dla zdobycia poklasku, sugeruje tej większości – grając na jej strachu, jak w przypadku dopalaczy, pedofilów czy kiboli – że zaostrzenie kar dla pijanych kierowców (i obowiązkowe alkomaty w samochodach) spowoduje, że już nie będą musieli się bać, że ktoś ich rozjedzie.
Bo Panu Januszowi się wydaje, że naprawdę rządzi większość, a rząd jest posłuszną marionetką w rękach tej większości. Że obecne państwo jest komitetem zarządzającym interesami większości – tak jak marksiści wierzą, że jest ono komitetem zarządzającym interesami burżuazji. Że możliwość wybrania raz na kilka lat posła z list przygotowywanych przez partyjnych liderów daje ludziom faktyczną władzę nad państwem. Że „demokracja” nie jest bynajmniej zasłoną dymną dla polyarchii – rządów grup interesów.
Do tego stopnia, że uważa, iż nawet sędziowie gotowi są brać pod uwagę opinie „L**u”. Choć nie są wybierani w wyborach, ich zatrudnienie, miejsce pracy ani zarobki nie zależą od „L**u” i mają obowiązek orzekać zgodnie z obowiązującym prawem, a nie czyimiś opiniami. Owszem, z tym ostatnim może bywać różnie, ale jeśli już sędziom stawiane są pod tym względem jakieś zarzuty, to raczej takie, że kierowali się życzeniem jakichś wysoko postawionych osób, reprezentantów aparatu władzy, a nie „L**u”. Jakoś Przemysław Wałęsa za spowodowanie wypadku po pijanemu nie trafił za kratki, a wywinął się wyrokiem w zawieszeniu z uwagi na „pomroczność jasną”.
JKM występuje często w obronie wolności jednostki, domagając się np. tego, by państwo nie wtrącało się do gospodarki czy nie rabowało nadmiernie ludzi w podatkach. Robi to od lat. Ale niestety nie można wierzyć pod tym względem komuś, kto uważa, iż nawet dyktatura Stalina była lepsza od obecnego, nazywanego demokratycznym ustroju. Taki ktoś – będący najpierw antydemokratą, a dopiero potem liberałem, wierzący, że przede wszystkim trzeba „L**d” wziąć za mordę, a wolność wtedy przyjdzie sama – uzyskawszy wpływ na władzę prędzej doprowadzi – choćby wbrew swoim intencjom – do zmian mogących skutkować nowym stalinizmem niż wolnością.
Dlatego, jak już kiedyś pisałem, nie jestem korwinistą. Jestem wolnościowcem, libertarianinem. Dla korwinisty zagrożeniem dla wolności jest większość społeczeństwa. Dla libertarianina – władza polityczna (która owszem, może tę większość demoralizować). Korwinista chce silnej władzy, która weźmie większość za mordę („nie ma nic gorszego, niż Bezsilna Władza”), libertarianin chce jak największego ograniczenia tej władzy.
To jest różnica fundamentalna.

Serwis Libertarianin.org umożliwił mi zadanie paru pytań posłowi Przemysławowi Wiplerowi, pytania te wraz odpowiedziami na nie można przeczytać tutaj. (Dla wyjaśnienia – pierwsze pytanie nie pochodzi ode mnie). Jakby ktoś nie wiedział, poseł Wipler napisał swego czasu pracę magisterską pt. „Libertariańskie podejście do państwa”, cytując w niej m. in. dwa moje teksty 🙂
Przy okazji – Przemysław Wipler był jednym z trzech posłów, którzy zagłosowali przeciwko projektowi ustawy stwarzającej furtkę do bezterminowego przetrzymywania skazanych za dowolne przestępstwo (a nie tylko wyjątkowych zbrodniarzy, jak było to uporczywie przedstawiane) w specjalnej „psychuszce” – Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zaburzeniom Dyssocjalnym (w pierwotnej wersji projektu – Krajowy Ośrodek Terapii Zaburzeń Psychicznych, pisałem o tym, jako o „polskim Belbury”). Wielki minus dla posłów PiS, którzy mimo krytyki projektu i odrzucenia wszystkich proponowanych przez nich poprawek zagłosowali ostatecznie za projektem ustawy.

Przypadek Jana K., rolnika, który popełnił samobójstwo w następstwie zablokowania mu konta bankowego i groźby zajęcia maszyn oraz gospodarstwa przez urząd skarbowy pokazał po raz kolejny, wyjątkowo dobitnie, jak tyrański jest obecny system ściągania podatków i jak niewiele ma on wspólnego z powszechnie uznawanymi normami rozstrzygania sporów.
Urzędnicy zarzucali Janowi K. niezapłacenie podatków od handlu ziemią, wyceniając jego należności wobec Skarbu Państwa na ponad milion złotych. Rolnik odwołał się do sądu administracyjnego, ale fiskus nie czekając na rozstrzygnięcie sprawy przez sąd – rzecz jasna zgodnie z prawem – przystąpił do egzekucji określonej przez siebie należności. Wybierając w dodatku samemu sposób – zamiast części ziemi zajęto Janowi K. konto i zagrożono zajęciem gospodarstwa, pozbawiając go możliwości prowadzenia działalności.
Wyobraźmy sobie, że z roszczeniem wobec Jana K. wystąpiłaby jakaś prywatna spółka. Że kiedyś tam nie zapłacił jej za coś miliona. Spółka ta musiałaby iść najpierw z tym roszczeniem do sądu cywilnego i udowodnić, że dług jej się należy. Rolnik mógłby przedstawiać swoje dowody i racje, a w razie niekorzystnego dla siebie wyroku odwołać się do wyższej instancji. Potem – gdyby dobrowolnie nie chciał zapłacić – sąd musiałby nadać wyrokowi klauzulę wykonalności i przekazać sprawę komornikowi. I dopiero ten mógłby wszcząć egzekucję.
Dlaczego taka procedura nie obowiązuje przy roszczeniach podatkowych? W tym przypadku urzędnicy nie muszą niczego udowadniać przed sądem. Jedni urzędnicy określają należność jako obowiązującą, doliczając do niej często wymierzone przez siebie kary, drudzy podejmują decyzję o jej wyegzekwowaniu. Są zarazem wierzycielem, sądem i komornikiem. Sami interpretują przepisy, stwierdzają, jaki był stan faktyczny i zabierają co uznają za stosowne. Istnieje możliwość skargi do sądu administracyjnego, ale nie wstrzymuje ona egzekucji.